Jumat, 31 Mei 2013


Hidup Penuh Rintangan
BEGINILAH HIDUP...
Kadang, Apa yang kita beri,
tak selamanya berarti..
Apa yang kita cari,
Tak selamanya kita temukan..
dan apa yang kita Harapkan,
Tak selamanya kita dapatkan..
Itu semua tergantung bagaimana
cara kita mensyukuri apa yang kita dapatkan.
KARENA.........
Kegelisahan itu hadir karena adanya
goncangan dalam diri kita.
Kemiskinan dan kebodohan hadir
karena ketidakberdayaan kita.
namun KEBAHAGIAAN itu hadir
karena segalanya dimulai dengan
RASA KEIKHLASAN.
Namun, Jika merasa pintar..
Gak usah menyalahkan..
Jika ingin memberi masukkan..
Lakukanlah dengan cara yang positif.
Jika salah, maka teruslah belajar.
Jika benar, gak perlu bersombong hati.
Tugas manusia adalah saling mengingatkan,
Berbagi pengetahuan dan menolong dalam kebaikan.

Life is full of obstacles..
but don't allow your problems
to overshadow your strength,
you have to be strong to face
different challenges of life!"

Kamis, 30 Mei 2013

La Sama Enkoraza Foin Sae F-FDTL Prepara Troka Lere-Paixão



Vice Primeiru Ministru, Fernando La Sama de Araujo hateten katak, hela tan tinan lima (5) ka nen (6) nune’e, Chefe Estado Maior Falintil-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL), Maijor Jeneral Lere Anan Timur ho Brigadeiro Jeneral Filomeno Paixão sei reforma. Tanba ne’e  F-FDTL foin sae sira tenki prepara án atu troka fali fatin no kargu hirak importante ne’e.  
“Ha’u hakarak husik hela mensagem ba kuadrus superiores sira katak, ita nia Chefe Estado F-FDTL, Maijor Jeneral Lere Anan Timur, ha’u hanoin tinan 5 ka 6 tan nia tenki reforma nune’e mos ita nia Brigadeiro Jeneral Filomeno Paixão, to’o tinan 60 ba leten labele ona atu kaer nafatin komando. Ha’u soe liafuan ne’e atu imi hotu sente katak responsabilidade ne’e tenke la’o hanesan ne’e to’o iha tempu ida maun sira tenke reforma foinsa’e sira tenke sa’e ba ukun fatin sira ne’e,”hateten La Sama, bainhira partisipa iha serimonia solene abertura ano lectivo 2013-2014 do Instituto de Defeza nasional (IDN), Kuarta (29/05) iha Kuartel Jeral Fatuhada Dili.
Tanba ida ne’e La Sama hanoin katak, IDN ne’e importante tebes atu aprende husi nasaun sira seluk hodi servi nasaun ne’e, sente katak povu Timor-Leste orgullu ho F-FDTL tanba hahu ona halo buat barak iha nasaun.
Vice PM ne’e mos fo nia hanoin katak, entermus komando operasional sempre iha nivel ida Kapitaun ba Maijor sira dezempenha papel ida ne’ebe importante teb-tebes, kuadrus supriores tenke hatene politika militar atu nune’e bele hola desizoens ba futuru, ka hola desizaun nebe mak rigorozu iha tempu ne’ebe oportunu.
“Ita nia povu TL hotu nune’e mos ita nia nasaun vizinhu sira hein hela katak tinan lima ka sanulu tan forsa sira iha F-FDTL husi soldadu simples to’o iha koronel, ema sira ne’ebe professional, povu TL hein katak aban bain rua bele sai fatin ida ne’ebe hanesan hatudu dadauk ona ita nia eis Chefe Estado maior F-FDTL, maijor jeneral Taur Matan Ruak ne’ebe okupa responsabilidade hanesan Prezidente Republika RDTL ne’ebe hetan orgulhu boot husi povu TL,” tenik La Sama.
IDN Sei Forma Kuadrus Diak Ba Futuru
Alende ne’e, Vice Primeiru Ministru Fernando La Sama de Araujo hateten, Instituto Defeza Nasional (IDN) sei forma kuadrus ida ne’ebe mak diak iha Futuru.
“Kuadrus sira ne’e la’os deit hanoin deit ba militar ida antigo nian hanesan ninia konhesementu kona ba funu maibe militar ida tempu agora nian militar nebe mak tenke iha konhesementu luan no relevante liu ho nesedidades nebe mak atu asegura defeza ba nasaun no mos garante estabilidade internal rai nian no kontribui boot liu ba dezenvolvimentu nasaional,”hateten La Sama. 
Serimonia solene de abertura do ano lectivo 2013-2014 do Instituto de Defeza nasional (IDN) ho tema “ A Força Armadas e o Desenvolvimento Descentralizasão e Poder Local”.
Iha fatin hanesan, Direktor IDN, Pedro Klamar Fuik, hateten katak, IDN ne’e forma iha tinan 2010, no komesa prepara kondisaun hot-hotu ne’ebe nesesario liu-liu iha parte estrutural, planeamentu no aktividade ne’ebe mak nesesariu atu nune’e bele hala’o nia misaun.
Iha tinan 2013 ne’e hanoin katak oportunidade teb-tebes ona ba IDN atu promove primeiru kursu promosaun ofisial superior. kursu ne’e hahu kedas iha fulan kotuk no komesa ho area inisial ida mak formasaun intensivo ba lian portugues. depois fulan oin kursu ne’e termina komesa kedas ho area ba administrasaun Militar, Area Estado Maior, Area Estratejiku  depois konklui ho area foun ida ne’ebe mak dezenha no bele dehan IDN nian rasik maka area responsabilidade sosial, area sira ne’e mak fundamental teb-tebes katak oinsa bele valoriza ofisial ida kuandu iha postu Capitão, Primeiru Tenente atu promove ba Maijor, Capitão Tenente sai hanesan ofisial superior sira.
“Oras ne’e dadauk ami iha alunus militares hamutuk nain 9 kompostu husi nain ida husi Componente Naval balun husi Componente Terestre no Kuartel Jeneral F-FDTL, kuandu sira termina tiha i depois se integra alunus nain lima tan husi Funsionario SED nian, kona ba PNTL,  IDN iha misaun hotu para atu valoriza ofesias PNTL nian mas para atu desenvolve kursu ida hanesan kursu de promosaun ofisial superior ba PNTL naturamente komando Jeral PNTL nian sei tama iha kontaktu hirarkia politika nune’e mos ho diresaun defeza nasional nian para atu bele dezempenha ba kursu nebe IDN prepara dadauk ne’e,” esplika Direktor IDN ne’e.
 “Ha’u hanoin inportante teb-tebes halo formasaun klean liu tan ba Capitão sira nebe mak promove ba maijor, hanesan ita hot-hotu hatene katak pozisaun ida Capitão ho Maijor ne’e maka jeralmente kaer buat ida ita bolu Operasaun,” haktuir Pedro Klamar Fuik.
Seremonia ne’e hahu ho Hino Nasional Timor-Leste nebe hananu husi grupu Auxiliadora, no minutu de silensio diriji husi Sekretario Estado Defeza, Julio Tomas Pinto.
Partisipa iha Serimonia ne’e mak, Vice PM, Fernando La Sama de Araujo, membru Parlamentu Nasional Presidenti Komisaun B, Maria Lourdes Bessa, Presidenti Komisaun Funsaun Publiku (KFP), Liborio Pereira, Sekretario do Estado Kombatentes no Libertasaun, Julio Sarmento “Meta Malik”, Ministra Solidariedade Sosial (MSS), Isabel Guterres, Adjuntu Prokuradoria Jeral da Republika (PJR), Zelia Trindade, Sekretario do Estado Komunikasaun Sosial, Nelio Isaac Sarmento, Presidente Tribunal Rekursu (TR), Claudio Ximenes, Segundu Komandante Jeral PNTL, Komisario Afonso de Jesus.JNDIario

La Sama: Labele Ansi Implementa Militar Obrigatoriu



Vice Primeiru Ministru (PM), Fernando La Sama de Araujo, hateten atu implimenta militar obrigatoriu iha Timor-Leste labele ansi. tanba sei tuir prosesu ne’ebe naruk no mos presiza fasilidade ne’ebe kompletu.
“Ita nia Presidenti da Republika Taur Matan Ruak lansa ona ideia ne’e, ita hot-hotu hakarak no fiar.  maibe mak ne’e ita atu tau ema atus ida ita presiza uma boot ida, hanesan ita koalia kona ba fasilidades atu lori fasilita buat ida prosesu militar obrigatoriu ne’e infra-estrutura ne’e boot,” hateten La Sama ba Jornalista sira iha Kuartel Jeral, Fatuhada, Dili, Kuarta (29/05).
Governante ne’e tenik katak, atu implementa militar obrigatoriu ne’e mos presiza halo estudus, sosializa, rona opinaun husi parte hotu-hotu, haree kbi’it finanseiru ne’ebé iha.
Iha fatin hanesan, Vice Chefe Estado Maior Falintil Forsa Defeza Timor Leste (F-FDTL), Brigadeiru Jeneral, Filomeno Paixão, hateten katak ideia ida husi PR Taur Matan Ruak ne’e diak teb-tebes. tanba Militar Obrigatorio ne’e sei lori juventude Timor-Leste atu simu prinsipiu ne’ebe permite husi kultura Timor-Leste  nune’e mos husi luta libertasaun ne’ebe naruk durante tinan 24 nia laran.
“Ha’u fiar katak atu implimenta militar obrigatoriu ne’e diak tanba ita nia prezidente hakarak atu forma eskola sidadania ida ne’e atu dehan katak halonusa atu forma sidadaun TL ne’ebe patriota, Leal ba iha ita nia nasaun,”dehan Paixão.
Maibe nia areafirma, atu implimenta programa ida la’os buat badak. maibe naruk tanba presiza formadores, infra-estrutura, apoiu tomak husi populasaun hotu no mos poderes ne’ebe forma Estado. entaun konserteza husi Governu, Parlamentu no sosiedade civil, ema hotu tenki apoiu hodi tur hanoin nune’e bele implementa militar obrigatoriu. JNDiario

Julgamentu Ba Borlaco, MP Aprezenta Sasin Nain Tolu


Ministeriu Publiku (MP), Kuarta (29/5), aprezenta sasin nain tolu hodi fo deklasaun ba Tribunal liu husi kontinua saun julgamentu ba kazu abuzu poder no fraudia fiskal ne’ebe dekunfia komete husi arguidu Francisco da Costa Soares “Borlaco” ho arguidu Mariano Malik.
Sasin nain tolu ne’e mak Manuel Monteiro, atual Direitor Servisu Aprovizionamentu Ministeriu Finansas,  Agostinho Godinho, nudar staf iha Departemento Nasional Politika Ekonomia MF, ho Agostinho dos Reis, ekipa avaliasaun ba iha prosesu tenderizasaun.
Sasin Manuel Monteiro noema ba Direitor Servisu Aprovizionamentu   MF iha loron 18 Maiu 2009, tanba ne’e nia konfesa ba Tribunal katak, nia la iha konhesementu ba prosesu tender kareta kameoneta tolu ba Ministeriu Edukasaun (ME).
Manuel Monteiro klarifika katak, wanhira halo tiha nomeasaun durante semana ida nia laran, mak foin halo hand over  ba servisu hodi fo espliksaun ba director foun sira, tanba ne’e durante semana ne’e ida nia laran Director Jeral MF Francisco Borlaco  mak sei toma konta.
Prosesu servisu ne’e, tuir Manuel Monteiro, konsagra iha diploma ministerial numeru 1/2009/30 Abril no dekretu lei numeru 13/2009/30 Julhu.
Manuel Monteiro esplika katak, iha loron 8 Julhu 2009 mak nia akompanha prosesu pagamentu no nia asina deit iha pedido pagamentu ho montante US$ 89.270.
Agostinho Godinho nudar staf iha departemento Nasional Politika Ekonomia MF fo sasin ba Tribunal katak, nia halo deit pagamentu ba invoice prosesu sosa kameoneta. Tantu, kona-ba prosesu hotu-hotu  tenderizsaun ba kameoneta tolu ne’e nia la iha kunhesemnetu.
Husi sorin seluk, Agostinho dos Reis hanesan ekipa avaliasaun ba iha prosesu tenderizasaun ne’e hatete, iha momnetu ne’e iha kompanha lima mak hatama rekerementu. Husi kompanha hirak nein hat la priense kriteria  no ida deit mak liu.
‘Hafoin ami halo avaliasaun, ami halo relatorio ba Francisco hanesan Director Aprovizionamentu iha MF, nune’e nia bele aprova prrosesu tenderizasaun ne’e bele lao ona,’’ informa Agostinho.
Antes ne’e, iha primeiru julgamentu juiza presidenti Jacinta Correia le sai akuzsaun husi MP katak, iha loron 29 Agusto 2009, arguidu Francisco Borlaco aprova karta hodi sosa kareta kameoneta tolu ba Ministeriu Edukasaun atu fasilita programa merenda eskolar.
Aprovasaun ne’e halo, bazeia ba proposta husi Ministeriu Edukasaun ba Diresaun Nasional Servisu Aprovizionamentu Ministeriu Finansas, hodi husu osan ho valor US$ 90.000,00 atu sosa kareta kameoneta tolu ba Ministeriu Edukasaun.
                Husi valor orsamentu ne’e, Ministeriu Edukasaun desidi atu sosa kareta kameoneta ida ho montante US$ 29.000,00 resin, maibe rezultadu hatudu oinseluk, katak invoice ne’ebé kompanha Sinarias Lda haruka ba Ministeriu Edukasaun ho montante Rp.150.000.000/kamionete ne’ebe simplifika ba osan Dolar  provolta US$ 16,304,00,00. Signifika, kareta folin ne’ebé Ministeriu Edukasaun sosa la tuir montante iha prosesu tender.
Ho prosesu tender no ejekusaun projetu kareta tolu ba ME ne’e nia rezultadu  mak MP akuza arguidu Francisco Borlaco hanesan autor material ba krime abuzu de poder no arguidu Mariano Malik nudar autor ba krime fraudia fiskal ne’ebe previstu iha artigu 314 kodigu prosesu penal Timor Leste.
Iha julgamentu ne’e prezidi husi juis koletivu kompostu husi Jacinta Correia, Antonia Helder do Carmo no mos Julio Gantes, arguidu Francisco Borlaco hetan asistensia legal husi Defensor Publiku Cancio Xavier no mos Defensor Publiku internasionl Andre Girotu.
Arguidu Mariano  Malik hetan defeza husi advogadu privadu Afonso Gomes, no julgamentu ne’e adia hikas ba loron seluk hodi rona tan testamunha balun. JNDiario

Selasa, 28 Mei 2013

PR Taur-PM Xanana Husu Veteranus Muda Mentalidade Futu Manu-Joga Karta



Prezidente da Republika (PR), Taur Matan Ruak, ho Primeiru Ministru (PM) Kay Rala Xanana Gusmão, husu veteranus no antigus kombatentes da libertasaun nasional atu muda mentalidade futu manu no joga karta hodi buka hanoin foun ida oinsa maka labele dependente ba Estadu deit.
PM Xanana hateten lia hirak ne’e ba jornalista sira iha Palacio Prezidensial Aitarak Laran Dili, Segunda (27/5), hafoin hasoru malu ho Xefi Estadu Taur hodi koalia konaba kestaun jeral Estadu nian oras ne’e dadauk.
PM Xanana hateten, presiza muda mentalidade ka kultura veteranus sira nian, tanba vetgeranus sira simu tiha osan laos atu aproveita osan sira ne’e hodi investe iha parte ruma. maibe osan ne’ebe simu husi Estadu mai estraga hotu tiha deit depois maka dependente fali ba Estadu.
“Muda tiha mentalidade, muda tiha kultura ida be simu osan mai gasta tiha, gasta tiha maka dependente nafatin ba Estadu,”dehan PM Xanana.
Iha enkontru ho Xefi Estadu ne’e kolia mos konaba problema jestaun husi veteranus sira.
PM Xanana hateten, oras ne’e dadauk iha veteranus balun komesa organiza án dadauk ona maibe iha veteranus balun maka kontinua futu manu no joga karta. tanba ne’e presiza muda mentalidade veteranus sira nian atu labele futu manu no joga karta deit maibe oinsa maka bele investe hodi hadiak moris lor-loron nian.
“Hahú husi jestaun ne’e maka ami la’o to’o iha veteranus no mos haree katak veteranus sira balun organiza án dadauk ona, balun hetan dadauk ona hanoin foun hodi implementa, balun sei Futu manu, joga karta ne’ebe buat sira ne’e hotu,”dehan PM Xanana.JNDiario

Kamioneta 3 “Tula” Borlaco Ba Tribunal



Ho oin hamanasa ki’ik, Francisco da Costa Soares “Borlaco” tun husi kareta Rava Jez (numeru polisia 20-0829 ), hakat nei-neik ba Tribunal Distrital Dili (TDD) nia odamatan boot hodi hatudu ninia  kooperasaun no obidensia ba justisa.
Tau kalsa hena (tisu) kor metan no faru mutin kotak-kotak, Secretario Estadu Fortalesimentu Institusional (SEFI) ne’ebe Parlamentu Nasional hasai ona nia imunidade ne’e, marka prezensa iha Tribunal hodi hatan ba akuzasaun Ministeriu Publiku nian kona ba kazu abuzu poder ho fraudia fiskal.
Iha primeira julgamentu, Tersa (28/5), ne’ebe hala’o iha Tribunal Distrital Dili, Francisco Borlaco ho Mariano Malik, nudar director kompanha Tiara Suplay Lda, tenke neon boot asume kargu foun hanesan arguidu, tanba deskunfia involve halo abuzu poder no fraudia fiskal.
Prezensa arguidu Francisco da Costa Soares “Borlaco”  nian iha Tribunal hetan simpatia husi ninia companheiro da luta nain  hitu (7) husi Partido Democratico (PD), inklui fundador PD Paulo Asis Belo,  eis membru PN Leandro Isaac no mos Prezidenti Partido Republikano (PR), João Mariano Saldanha.
Borlaco nia maluk no companheiro da luta hirak ne’e, hakbesik ba kaer liman ho Borlaco hodi fo suporta moral no aten-brani atu infrenta situasaun defisil ida ne’e.   
Primeira audensia julgamentu ba Francisco da Costa Soares “Borlaco” ne’e ejekuta husi Juiz kolektivu Jacinta Coreia, Julio Gantes, ho Antonio Helder do Carmo, no Ministeriu Publiku reprezenta husi Prokurador Internasional, Gloria Alves.
Tuir akuzasaun MP nian ne’ebe lee sai husi Prokurador Gloria Alves iha audensia julgamentu ne’e katak, iha loron 29 Agusto 2009, arguidu Francisco Borlaco aprova karta hodi sosa kareta kamioneta tolu ba Ministeriu Edukasaun atu fasilita programa merenda eskolar.
Aprovasaun ne’e halo, bazeia ba proposta husi Ministeriu Edukasaun ba Diresaun Nasional Servisu Aprovizionamentu Ministeriu Finansas, hodi husu osan ho valor US$ 90.000,00 atu sosa kareta kamioneta tolu ba Ministeriu Edukasaun.
 Husi valor orsamentu ne’e Ministeriu Edukasaun desidi atu sosa kareta kamioneta ida ho montante US$ 29.000,00 resin, maibe rezultadu hatudu oinseluk, katak invoice ne’ebé kompanha Sinarias Lda haruka ba Ministeriu Edukasaun ho montante Rp.150.000.000/kamionete ne’ebe simplifika ba osan Dolar  provolta US$ 16,304,00,00. Signifika, kareta folin ne’ebé Ministeriu Edukasaun sosa la tuir montante iha prosesu tender.
Ho prosesu tender no ejekusaun projetu kareta tolu ba ME ne’e nia rezultadu  mak MP akuza arguidu Francisco Borlaco hanesan autor material ba krime abuzu de poder no arguidu Mariano Malik nudar autor ba krime fraudia fiskal ne’ebe previstu iha artigu 314 kodigu prosesu penal Timor Leste.
Hafoin rona tiha akuzasaun ne’e, Fransisco Borlaco liu husi deklarasaun ba Tribunal hateten,  proposta sosa kareta mai husi Ministeriu Edukasaun no parte aprovizionamentu fasilita deit loke tenderizasaun ne’ebe nia prosesu selesaun kompostu husi ema nain tolu mai husi Ministeriu Financas no nain ida husi Ministeriu Edukasaun.
Nudar Director Aprovizionamnetu Nasional iha Ministeriu Finansas, Francisco Borlaco rona deit esplikasaun no simu breafing  husi ekipa juri ba tenderizasaun. Katak priense kriterius nia aprova laos atu estuda tan proposta kompania nian, tanba nia fo konfiansa tomak ba ekipa avaliasaun mak halo selesaun ba prosesu tender. Atu dehan deit katak, buat hotu los ona, maka Francisco Borlaco hein aprova no asina deit.
Borlaco saran tan dehan, tuir ekipa avalhasaun katak kareta kamioneta ida ho folin US$ 29.250,00 i nia simu deit relatoriu husi ekipa avalhasaun.
Kareta kamioneta rua ne’ebe hatama husi kompanha Sinarias husi Atamabua katak, kareta kamioneta ida ho valor Rp.150.000.000 la iha husi Borlaco no la tuir ona sistema tenderizasaun ne’ebe ekipa avalhasaun halo selesaun.
Iha fatin hanesan arguidu Mariano Malik, deklara ba Tribunal katak, nia hatama kareta kameoneta tolu ho marka Mitsubishi Cold tuir pedido kontratu ne’ebe sira halo ho Governu.
Mariano Malik konfesa mos katak, nia asina kontratu ho Governu antes kareta tolu ne’e mai iha Timor, no kareta tolu ne’e rasik to’o iha Timor iha Abril 2009.
‘’Kareta ne’ebe hau simu iha Dili husi kompanha Sinarias Lda nia folin US$ 27.50/kareta, no invoice ba Ministeriu Edukasaun dehan kada kameoneta folin Rp 150.000.000 ne’e laos invoice, maibe ne’e hanesan PBB, no husi kareta tolu ne’e kada kareta hau hetan US$ 2.000.00 liu,’’ deklara Mariano Malik.
Iha julgamentu ne’e arguidu Francisco Borlaco hetan asistensia legal husi Defensor Publiku Cancio Xavier no mos Defensor Publiku internasionl Andre Girotu.
Arguidu Mariano  Malik hetan defeza husi advogadu privadu Afonso Gomes, no julgamentu ne’e adia hikas ba Kuarta ohin (29/5), hodi rona tan testamunha balun.
Arguidu Francisco Borlaco, esklarese ba jornalista sira hafoin primeira audensia julgamentu ne’e katak, hanesan ukun nain nia tenke ba hatan iha Tribunal ba kestaun saida deit ne’ebe mak akuza hasori nia.
“Tribunal mak fatin tesi lia los, no hau nudar ukun nain, hau tenke hakruk no respeita ba lei,” afirma Francisco Borlaco.
Francisco Borlaco deklara katak, nia prontu nafatin atu tuir prosesu hotu, no prontu simu desizaun husi Tribunal, tanba ne’e hola parte mos husi konsekuensia kaer ukun ka sai ukun nain. JNDiario